Is calorieën tellen zinvol?

Bijgewerkt: 25 maart 2025

Het stond afgelopen week op alle nieuwssites: het lukt niet om het aantal Nederlanders met overgewicht te laten dalen.

Liesbeth van Rossum, hoogleraar obesitas en internist stelt dat er vaak te makkelijk wordt gedacht over afvallen.

“Dat je met advies om meer te gaan bewegen en meer sla te eten er wel komt. Maar overgewicht en de ernstige vorm daarvan, oftewel obesitas, zijn complexe problemen die worden veroorzaakt door zowel maatschappelijke als individuele factoren.”

Afvallen is op papier ook simpel: eet goed en eet niet teveel.

Eet minder calorieën dan je verbrandt* en je valt af. Toch?

Nee, zo kunnen we niet denken. Je hoeft geen calorieën te tellen of eindeloos etiketten te controleren. Los van het feit dat snoep en energiedranken een grotere aantrekkingskracht hebben dan wortels en radijsjes, is er meer aan de hand.

Arts William Cortvriendt zegt dat calorieën tellen onzin is,

765 kcal aan pannenkoeken met stroop doet wezenlijk iets anders dan 765 kcal aan sperziebonen, verse vis en salade.

Op een dieet van cola, drop en pannenkoeken met stroop kun je ook afvallen als je er maar voor zorgt dat je meer calorieën verbrandt, dan dat je eet. In theorie.

Waarom werkt het niet om af te vallen én veel snelle koolhydraten te eten?

Sinds vorige week vrijdag heb ik een sensor in mijn arm. Ik meet 24 uur per dag mijn bloedsuikerspiegel. Dat is een idee van Marieke de Groot van De Voedingsacademie. Er zit een klein, wit rondje in mijn linkerarm en via een app kan ik precies zien wat mijn bloedglucose is. De komende twee weken krijg ik antwoord op veel vragen. Wat doet mijn bloedsuikerspiegel als ik nuchter ga lopen? Wat is het verschil tussen lunch met brood en zonder brood? Hoeveel doet honing in de thee voor mijn bloedsuikerspiegel? Wat gebeurt er ’s nachts met mijn bloedsuikerspiegel als ik bier drink? Of als ik niks meer neem na 18:00? Een experiment van 14 dagen, waarbij ik de laatste 5 dagen ga vasten en sporten.

De voornaamste reden om het experiment te doen is onderzoek voor mijn nieuwe boek over voeding. Bijkomend voordeel is dat ik met het vastenprotocol nog 2 kilo verlies, wat weer gunstig is voor mijn pogingen om nog wat persoonlijke records te lopen dit voorjaar.

Afgelopen weekend kwam er echter meteen iets interessants naar boven.

Zondagochtend ontbijt ik met 3 pannenkoeken met stroop. Op het clubhuis kijken ze me gek aan als ik na de meditatie om 8:00 pannenkoeken ga eten. Meestal eet ik niks tot een uur of 11:00. Deze dag wil ik echter testen wat er gebeurt met mijn bloedsuikerspiegel als ik begin met snelle koolhydraten.

Hieronder zie je de grafiek van zondag 23 maart.

Na de bloedsuikerpiek even na 9:00 uur, ga ik trainen. Halverwege de training heb ik gillende behoefte aan wat zoets en dat neem ik. Een enorme piek volgt even na 12:00 uur en daarna zakt de lijn in.

Gevolg: om 15:30 val ik in slaap op de bank en als ik wakker wordt heb ik behoefte aan meer zoetigheid

Een dag later, maandag 24 maart, is mijn bloedsuikerspiegel in de nacht onrustiger dan een dag eerder, maar in de ochtend blijft het onder de 6.8, flink lager dan de 9+ van zondag. Ik lunch met salade en wat brood (niet teveel) en mijn bloedsuikerspiegel blijft de hele middag ruim onder de 7.

Gevolg: om 15:30 voel ik me fit en ik heb zin in een gezonde maaltijd

 

Voor mensen die willen afvallen, is deze kennis van grote waarde. Als je bloedsuikerspiegel eenmaal omhoog gaat, is de behoefte aan méér eetmomenten en méér suiker zo groot dat het onmogelijk is om daar weerstand aan te bieden.

Dus even terug naar de calorieën.

Het tellen van calorieën kan in theorie goed werken. Zoals J. zegt: op een dieet van cola, drop en pannenkoeken kun je afvallen, zolang je maar weinig eet en veel kcal produceert. Alleen met drop en cola heb je ongekend veel meer wilskracht nodig dan met salade met walnoten en avocado. Dat houdt geen mens vol. Niemand heeft genoeg wilskracht om maandenlang honger te lijden, los van het feit dat je tekorten krijgt en het ongezond is.

Belangrijker dan de hoeveelheid kcal is de mate van verzadiging. Twee uur ná 600 kcal drop heb je gillende trek, maar twee uur na 600 kcal sla, walnoten, linzen en avocado ben je nog steeds verzadigd.

Minder eetmomenten door gezonde verzadiging is misschien wel het voornaamste advies voor mensen die willen afvallen. Ik ga nog verder met meten en onderzoeken, het boek verschijnt vermoedelijk pas volgend voorjaar.

Wil je zo lang niet wachten met tips over afvallen? Het 3 kilo kwijt programma is nog tot zondag met flinke korting te krijgen (alleen aanschaffen als je echt aan de gang gaat met de ademhalingsoefeningen, de gerechten en de tip om na 20:00 niet meer te eten).

*Aanvulling van Arjen Hoogervorst, een lezer van het blog:

We hebben het over kilo-Calorieën. 1000 x zoveel.

In 1kg vet zitten 9000 kCal.
In 1kg lichaamsvet zitten ongeveer 7000 kCal, vanwege vocht in de vetcellen.

En nu komt het, de algemene spraakverwarring:

Calorieën kun je noch eten, noch verbranden. Vet, koolhydraten en eiwitten wel. Een calorie is de eenheid van warmte-energie die vrijkomt bij verbranding. Je verbrandt dus geen calorieën, integendeel, je produceert ze.

Over de auteur

In een periode dat ik meer Leffes dronk dan thee en vaker in een café een kipsaté at, dan dat ik de groente afdeling haalde in de supermarkt, kwam ik 8 kilo aan. Daarna leerde ik over vetverbranders en suikerverbranders en over het effect van voeding op je stemming. Hardlopen, ademhaling en kou zijn mijn lievelingsonderwerpen. En om daar met volle teugen van te genieten is goed eten een waardevol uitgangspunt. In 2026 verschijnt zijn nieuwe boek: Eten tot je erbij afvalt. Eet smakelijk!

Koen de Jong