Inspanningsastma of astma door inspanning?

Zondag reden renners in de Tour de France een bijzondere etappe.

Ze reden over stroken onverharde weg met stof en steentjes.

De beelden waren spectaculair en de met stof bedekte gezichten, gaven de renners een rauw en heldhaftig voorkomen.

Ik dacht terug aan mijn begintijd als wielrenner. Bij de beloftenploegen van Rabobank, Once, Kelme en Banesto waren opvallend veel wielrenners met een doktersverklaring: astma. De puffers voor een koers, keek ik met wantrouwen tegemoet. Doping op doktersrecept – vermoedde ik.

Tot ik na een koers in Vlaanderen in de kleedkamer zat en mijn gezicht in de spiegel bekeek. Ik was pikzwart. Alleen mijn oogbollen waren wit en er liep een schoon strookje over mijn wang waar de sluiting van mijn helm had gezeten. Natuurlijk had ik met mijn mond open gekoerst en ik besefte ineens hoeveel zwarte modder ik binnen had gekregen.

Niet vreemd dat er een ontstekingsreactie ‘wordt uitgelokt’.

Astma is een ontsteking van de kleine luchtwegbuisjes in de longen.

Er zijn sporters met astma die ondanks hun astma sporten, maar zijn er ook sporters die door hun sport astma ontwikkelen?

Hebben wielrenners en hardlopers die vaak trainen een verhoogd risico op astma?

Hoe zit het ook alweer met ademhaling?

Als we ademen, komt de lucht ons lichaam binnen door de luchtpijp, die zich splitst in twee takken, de bronchiën. In je longen splitsen deze bronchiën weer op in bronchiolen, die zich weer verdelen in talloze kleine longblaasjes. Via deze longblaasjes wordt zuurstof afgestaan aan het bloed.

De longen bevatten bij benadering 300 miljoen longblaasjes, die elk omgeven zijn door haarvaatjes. Het is vrijwel onmogelijk om door een grote hoeveelheid lucht in te ademen, het zuurstofgehalte in je bloed te verhogen. Het bloed is immers al bijna verzadigd met zuurstof. Je kunt ook geen water toevoegen aan een glas dat al vol zit.

Wat is zuurstofverzadiging precies?

De verhouding tussen de zuurstof die effectief in het bloed aanwezig is en de maximale hoeveelheid zuurstof die door je bloed opgenomen kan worden. Zuurstof wordt gebonden aan de hemoglobine die in elke rode bloedcel aanwezig is. Als je een gezonde hoeveelheid lucht inademt, zo’n 4 tot 6 liter per minuut in rust, dan is de verzadiging tussen 95 en 99%. Een 100% verzadiging wijst op een verminderd vermogen van het bloed om zuurstof af te staan aan spieren, organen en weefsels en dat wil je niet. Bloed moet zuurstof afstaan, niet vasthouden.

Het voelt wat tegenstrijdig, maar zuurstof heeft minder invloed op onze ademefficiëntie dan koolzuur. De frequentie en het volume van onze ademhaling worden bepaald door receptoren in ons brein. De receptoren monitoren de concentraties van koolzuur en zuurstof in je bloed en tevens de zuurgraad ervan. Als het koolzuurgehalte boven een bepaalde waarde stijgt, geven de receptoren een seintje dat er weer of meer geademd moet worden om van het overschot aan koolzuur af te raken.

Nu komt het interessante voor wielrenners en hardlopers

Als duursporter is het goud waard om gewend te raken aan hoge koolzuurwaarden. Een oefening om dat te doen is sporten met een neusademhaling en af en toe je adem vast te zetten. Daarmee leer je ook harder te lopen en harder fietsen met een neusademhaling.

Helpt dat ook tegen ontstekingen in de longen?

Volgens Patrick McKeown, schrijver van Zuurstofwinst, is het de moeite van het proberen waard.

Voor topwielrenners en lopers die de Olympische limiet kunnen halen, is het een complexe keuze: minder hard trainen met je mond dicht of toch volle bak koersen en trainen. Voor lopers die eerst en vooral lopen en fietsen voor hun gezondheid is het makkelijk in te voeren: één training per week sowieso met neusademhaling (en adempauzes) om te ervaren hoe je reageert op verschillende trainingen.

Heb jij ervaring met neusademhaling en/of inspanningsastma? Ik ben benieuwd naar je ervaringen.

Over de auteur

Als wielrenner leerde ik van Stans van der Poel in 1999 dat mijn herstel net zo belangrijk was als mijn training. Toen ben ik begonnen met ademhalingsoefeningen. Sindsdien ben ik fan en heb ik verschillende opleidingen gevolgd. Mijn eerste boek Verademing schreef ik met Bram Bakker en gaat helemaal over ademhaling. Van dat boek zijn meer dan 50.000 exemplaren verkocht. In 2024 heb ik een ademcoachopleiding ontwikkeld met 7 verschillende oefeningen, zodat trainers en coaches ook met ademhalingsoefeningen kunnen werken.

Koen de Jong