Tienduizenden mensen houden ernstige klachten na een COVID-19-infectie.
Ernstige vermoeidheid, hoofdpijn en concentratieproblemen.
In maart 2021 (of was het 2020?) lag ik een week ziek in bed, daarna had ik twee maanden nodig om mijn gewone tempo’s te halen met hardlopen en nu is alles allang weer normaal. Voor mij is COVID voorbij, (loop)evenementen gaan weer door, ik mag weer koffie drinken in cafés en als ik een vriend tegenkom is het weer doodgewoon om een knuffel te geven.
Fijn zo.
Er is echter een groep mensen voor wie de COVID-ellende helemaal niet voorbij is
Ze doen een boodschap, drinken thee met een vriend(in) en liggen daarna twee uur voor pampus. Vóór corona was een boodschap doen en thee drinken het begin van een drukke dag vol werk/studie/sport/afspraken en vertier, nu is het een dagtaak waarvan hersteld moet worden.
De eerste keer dat ik werd gebeld of ik geen ademhalingsoefening wist voor iemand met long COVID, hield ik de boot af.
Ik ben geen arts.
Ik heb geen ervaring met long COVID.
Ik weet geen oefening die werkt voor deze klacht.
Eén vrouw (V.) nam er geen genoegen mee.
‘Sinds corona krijg ik geen lucht meer, ik kan niet goed doorademen. Kun je me niet twee ademhalingsoefeningen leren? Baat het niet, dan schaadt het niet.’
Twee weken later dronk ze een kopje thee op het clubhuis. Ze had tranen in haar ogen en een voorzichtig lachje.
‘Ik kan eindelijk weer vrij ademen,’ zei V., ‘dat is lang geleden.’
Na V. kwamen ook P., L. en M.
Allemaal hetzelfde verhaal.
Bezige types > corona > moe, uitgeput en benauwd > niks helpt > verrek deze ademhalingsoefening doet me goed.
Welke ademhalingsoefening is dat dan?
De oefening die bij mensen met long COVID erg goed aan lijkt te slaan is de oefening die ik leerde van Wim Hof. Het is in spirituele kringen een geliefde oefening voor rust, het openen van het derde oog en inzichten en onderzoekers zijn er de laatste jaren ook op gedoken: het is ook goed tegen stress.
De oefening doet iets.
Belangrijk: dit is geen hallelujah-verhaal. Er is geen belofte dat je wel even van je post-corona-vermoeidheid af komt door de oefening te doen. Maar de ervaringen van mensen in mijn eigen kring zijn zo goed, dat ik wel de behoefte voel om de oefening weer even te delen. Je kunt de oefening gewoon thuis doen. Het kost je slechts een halfuurtje en je voelt meteen of het wat voor je doet of niet.
Komtie.
Je gaat liggen op een comfortabele plek. Schoenen uit, ogen dicht.
Je ademt diep in en laat je adem los.
Diep in, laat los.
Diep in, laat los.
Diep in, laat los.
Je kunt inademen door je neus of je kunt inademen door je mond, dat maakt niks uit.
Zolang je maar wat dieper en/of sneller ademt dan normaal en er geen pauze is na je inademing of na je uitademing.
Dus je ademt constant door*.
In. Uit. In. Uit. In. Uit.
Als je licht wordt in je hoofd, als je vreemde tintelingen voelt, als het benauwend voelt, als je een droge mond krijgt: uitstekend!
Ga door, deze gewaarwordingen zijn herkenbaar en een goed teken (iets met koolzuurgas).
In. Uit. In. Uit.
Na anderhalve minuut sla ik meestal op mijn grote gong en moedig ik mensen aan vooral door te gaan en het ademritme vast te houden. Er zijn verschillende varianten van deze oefening. Voor mensen met long COVID raad ik aan om de variant te proberen, waarbij je drie minuten diep en snel ademt en dan zo lang mogelijk je adem inhoudt. Je stopt met ademen na je uitademing. Je kunt je adem veel langer inhouden dan je gewend bent. Dat komt door CO2. Het kan zijn dat je jouw ademhaling 1 minuut inhoudt, 1,5 minuut of 2 minuten of langer. Er komt een moment dan moet je weer ademen.
Je ademt dan een minuut rustig en daarna ga je weer diep ademen. Je doet drie van deze rondjes.
Tip: je wilt niet hannesen met een stopwatch of je telefoon. Het werkt goed om 6 muzieknummers in te stellen op Spotify. Zoek zes nummers uit van (ongeveer) 3 minuten en je hebt een mooie cyclus waarbij je met je ogen dicht de oefening kunt doen en op de muziek een ritme kunt vinden.
En wat hebben mensen met long COVID hier dan aan?
Als je deze oefening doet en je merkt niks, dan heb je er vermoedelijk niks aan. Wat ik terug hoor van mensen die er baat bij hebben is dat ze het tweede of derde rondje met de ademhaling ‘weer door kunnen ademen’. En ik zie het ook gebeuren. Bij rondje één lijkt de buik bij een ander lichaam te horen dan de borstkas. Maar bij rondje twee (of drie) is de ademhaling ineens vloeiend.
En dat voelt verrukkelijk.
Probeer maar en laat even weten óf het iets voor je doet.
Wie krijgen long COVID?
De mensen die ik heb gezien met klachten, hadden (los van corona, wie heeft het niet gehad) een gemene deler.
Het waren types die kans maakten op een burn-out. Je kent ze wel. Het zijn nogal leuke, ondernemende types. Heerlijk gezelschap op een skivakantie, goed om in je vriendenkring te hebben om de boel bij mekaar te houden en inspirerend omdat ze altijd wel plannen hebben voor een bedrijf/een boek/een project.
Nee bestaat niet bij deze types, lang hebben ze maar één nadeel: een dag heeft slechts 24 uur.
Na verloop van tijd komt daar een nadeel bij: ze hebben een protesterend lichaam.
Is long COVID een variant van burn-out, waarbij COVID het laatste zetje is?
Ik ben benieuwd naar de ervaringen. Heb jij long-COVID en herken je dat je vóór het virus liever een extra klus aannam dan een uurtje langer ging slapen?
En hoe bevalt de beschreven oefening bij jou?
Hopelijk hangt voor iedereen de lente in de lucht.
*Dit is tegengesteld aan andere ademhalingsoefeningen waar ik fan van ben. Je ademhaling tijdens deze oefening is anders dan een gewone, gezonde ademhaling. Maar omdat je bewust dieper en sneller ademt en daarna je adem in houdt, heeft je lichaam tijdens de pauze de tijd om in diepe ontspanning te geraken.
Beste Koen,
Wat jammer om te lezen dat je denkt dat ‘bezige types’ vooral long covid krijgen. Mensen met long covid zijn over het algemeen tussen de 30-50 jaar, ja dat is voor veel mensen de actiefste fase van hun leven. Maar actief zijn is geen ‘voorspeller’ van long covid, zie ook recent wetenschappelijk onderzoek. Wellicht kan je meer mensen bereiken wanneer je je ademtips baseert op daadwerkelijke resultaten van long covid onderzoek. Met verpsychologisering van klachten zijn mensen met long covid niet geholpen helaas. Gemiste kans! (en een beetje kortzichtig…)
Ha Maud, het spijt me als mijn observatie tot negatieve reacties leidt. Mijn bedoeling met het blog is niets meer of minder dan een aanmoediging om de oefening eens te proberen en te ervaren of je meer lucht hebt. De vier mensen die ik zag waren nogal bezige types, die gemene deler vond ik opvallend genoeg om mee te nemen in het blog. N=4 is duidelijk geen wetenschappelijk onderzoek, maar dat vind ik juist het voordeel van de oefening. Je hoeft niet te wachten op wetenschappelijk onderzoek, je kunt het proberen en binnen een halfuur weet je of het je wat brengt of niet. Dat ik daarmee klachten verpsychologiseer, begrijp ik niet. Als iemand de uitknop niet meer vindt en veel áán staat, is dat een observatie zonder dualiteit van lichaam en geest en oorzaak en gevolg. Waar lees jij de verpsychologisering in het blog?
Hoi Koen,
Thanks voor je reactie! Het probleem bij long covid is dat het autonoom zenuwstelsel ontregeld is. Die ontregeling komt niet door stress, te hard werken, te druk zijn etc. Maar er is iets in het systeem letterlijk ‘kapot’ om het even simpel uit te leggen. Het autonoom zenuwstelsel reguleren dmv ademhaling werkt tijdelijk, maar is geen blijvende oplossing aangezien er iets kapot is. Na enkele minuten, uren, dagen komt de deregulatie gewoon weer terug. En daarnaast zijn er tal van andere afwijkingen, in mijn geval bijvoorbeeld POTS en PEM (google maar eens). Het probleem omtrent long covid is dat veel patiënten niet serieus worden genomen en ontspanningsoefeningen, ademhaling etc als dé remedie wordt aangeschreven. Veelal door mensen die geen idee hebben van de omvang van de problematiek. Vandaar dat mijn ‘alarmbellen’ afgingen bij het lezen van jouw stuk. Natuurlijk begrijp ik dat je wil helpen en dat is super fijn. Maar omdat we als patiënten zo vaak niet serieus worden genomen of klachten worden afgedaan als iets mentaals (stress, burnout) dat opgelost zou moeten worden door ontspanning en ademhaling wordt het probleem in stand gehouden. Zie bijvoorbeeld ook het artikel van gister van de NOS dat financiering voor onderzoek wordt stopgezet. Een enorm pijnlijke situatie voor allen die al maandenlang ernstig ziek thuis zitten. Misschien was mijn reactie op jouw stuk wat te extreem, maar het is dan ook wel een extreem probleem van inmiddels >600.000 (half miljoen!) mensen die erg ziek zijn. En die, hoe jammer ook, niet beter gaan worden van een ademhalingsoefening… maar nogmaals, dank dat je je inzet en wil helpen! 🙂
Ha Maud, dank voor je uitgebreide reactie. Zeg jij dat je autonoom zenuwstelsel kapot is en dat er niets is dat je kunt doen om je zenuwstelsel te repareren.
Hi Koen, ik kreeg de link naar deze oefening afgelopen weekend van twee vriendinnen, los van elkaar, doorgestuurd nadat ik aan mijzelf en de wereld om mij heen bekend heb moeten maken dat ik long covid heb.
Ja, ik ben zo’n bezig type met een hoog verantwoordelijkheidsgevoel, ambitie en flinke drive. Of er nou veel of weinig energie in de tank zit, ik ga door. De laatste jaren ben ik al veel bewuster bezig, niet alleen maar vol gas. Maar covid in oktober jl (in maart 2020 ook) door blijven werken, astma hebben, continu hoesten, onrustig slapen, gekneusde ribben van hoest… lijf is nu op. Heb ondertussen wel goede puffer die longen meer rust en ruimte geeft.
Doseren, naar mijn lijf luisteren, rustig aan, heel veel minder werken …het moet allemaal maar zorgt ook voor veel frustratie. Lijf wil niet, hoofd wel. Ga met fysio- en ergotherapie aan de slag voor fysieke conditie (erg achteruit gegaan) en energie management.
Nu 2 dagen deze ademhalingsoefening aan het doen. Vooral die eerste ronde in en uit vind ik heftig. Via de app Insight Timer (gratis) kun je in 1 meditatie sessie tussengeluiden instellen…super handig zodat je volledig op oefening kunt focussen.
Ik houd je op de hoogte hoe het na week/ weken gaat. Dank in ieder geval voor het delen!
Wat een heftig verhaal Séverine, veel wijsheid en rust gewenst de komende weken. Ervaar je meer lucht na de ademhalingsoefening of dat niet direct?
Nog niet direct meer lucht, maar merk dat mijn longen ook nog beetje ‘vol’ zitten. Wel tinteling van top tot teen en lijkt wel iets op gang te brengen qua oppepper. Ik ga voorlopig dagelijks even door en kijken waar het mij brengt.
Wordt vervolgd!
Wat een indrukwekkend verhaal/ontdekking Koen!
Ha Koen,
Een uur geleden gedeeld met een kennis met long covid en krijg nu al een reactie dat hij enthousiast is nadat hij de oefening had gedaan.
Weer iemand erbij die gebaat is bij WHM. Mooi man. Dankjewel.
Dat is een mooi bericht Bretske, gelijkmoedig voorwaarts!
Hoi Koen, ik ga dit aan mijn collega doorgeven. Ze is al heel lang ziek vanaf de eerste Corona- periode. Zo sneu voor haar. Werken in de zorg lukt haar niet meer. Hopelijk gaat ze dit proberen. Groetjes van Astrid
Hopelijk brengt het wat Astrid, wordt vervolgd.
Hallo Koen,
Fijn dat je hier aandacht aan besteed, ik kreeg in mei 21 covid en daarna ging het herstel heel langzaam. Van alles geprobeerd, Wim hof, medicatie, accupunctuur enz enz. Nu ben ik sinds een week of 10 bezig met het programma van Stans van der Poel, ademhaling gecombineerd met training en verrek… Ik kan nu weer een half uur rennen! Super fijn. Dus ik denk inderdaad dat ademhaling zeer veel toe kan voegen aan het herstelproces. Groet van Amanda
De ademhalingsoefening die ik doe is: in door de neus, uit door de neus en dan even wachten. Daarnaast train ik 3 x per week op hartslag (D2) en neem doe ik de ademhalingsoefening na de training zodat m’n lijf weer helemaal tot rust komt.
Groet, Amanda
Dat klinkt goed Amanda!
Dank je wel. Ik had het boek ademhaling al tevoorschijn gehaald. Al anderhalf jaar heb ik klachten en morgen heb ik mijn 4e longtest en een gesprek met de longarts in het ziekenhuis. Ik moet halverwege mijn zinnen adem happen en ga de trap op als een oud vrouwtje. Ook hardlopen lukt niet meer en dat frustreert me enorm. Ik gaap vaak 10x achter elkaar en ben al anderhalf jaar aan het hoesten… ik ga er direct mee aan de slag. 🙏
Ha Marianne, laat je weten of de oefening wat brengt? Ik ben benieuwd. Enne: een hart onder de riem. Geluk, Koen
Ik herken mij niet in dat type. Ik zat niet tegen een burn-out en ik heb ook geen butn-out. Wel deed ik er alles aan om zo gezond mogelijk en actief zijn. Ik was superfit en slaap ging voor de marathon trainingen.
Het waarom laat ik aan de wetenschappers over en ik wijt het nu aan pure pech dat covid iets heeft getriggerd in het lijf. Sommige klachten hebben wel overeenkomsten met een burn-out, maar dat is het zeker niet.
Bedankt voor de oefening. Ik hoop dat hij mij weer wat verder helpt.
Laat je weten of de oefening iets doet Suzanne? Wordt verovlgd.
De vergelijking met burnout……
Bij burnout wil je lichaam niet en je hoofd wil niet, het liefst kruip je onder de deken in een bed.
Bij long covid, wil je hoofd alles, maar dat lichaam werkt niet mee…….
wat enorm frustrerend is met alle gevolgen zoals die vreselijke terugvallen……..(spreek uit eigen ervaring)
Ik herken mij ook niet in de bovenstaande vergelijking ….
Herstel: Alles ben ik maar gaan proberen om te herstellen…..
Ademhaling is zeker belangrijk, en de ademhaling die jij beschrijft heeft mij ook verder geholpen…
Opbouwen zoals Michel het beschrijft is de Key, gelukkig zie ik nog steeds vooruitgang (sinds mrt 2020)
En hoop ik ook weer te kunnen hardlopen….
Dank voor je reactie Car, kun je beschrijven hoe de oefening je verder heeft geholpen? Meer lucht? Meer energie? Minder gejaagdheid? Minder somberte?
Burnout blijkt maar weer een groot begrip. De mensen die ik ken met de diagnose burnout willen met hun hoofd juist heel graag. Op slechte momenten geven ze zich over en kruipen onder de deken, maar op momenten dat er een vleugje energie is, wil het hoofd juist heel veel. De gemene deler: een uitgeput lichaam. Ik ben heel benieuwd wat de intense ademhalingsoefeningen dan kunnen brengen.
Groet,
Koen
Hallo Koen,
Vraagje, hoe vaak per dag is het idee om deze oefening te doen?
Ha John, één keer drie rondjes. Als het veel lucht geeft, kun je het twee keer per dag doen. Kun je hier wat mee? Geluk, Koen
ja heel herkenbaar, heb ik een terugval long covid of heb ik nu een burnout door long covid…..inderdaad doorgaan tot je erbij neervalt klinkt bekend.
Hoe dan ook: probeer de oefening een keer. Ben benieuwd of het iets doet.
ik vind t lastig om te weten wat is snel en hoe diep…..
Hi Koen,
Ik heb geen klachten gelukkig, wel een vraag over de oefening. Na de drie minuten adem je dan in en hou je vast of adem je uit en wacht je zo lang mogelijk met inademen?
De laatste variant doe ik zelf dagelijks en geeft me veel energie. Goed dat je de oefeningen deelt, zelf coach ik ook mensen op ademgebied en ik zie vaak veel positieve effecten met behulp van een eenvoudige oefening.
Groetjes Mariëlle
Ha Marielle,
Je kunt inderdaad zo lang mogelijk wachten met inademen, ná je uitademing. Hoe voelt de oefeningen tijdens deel I (diep en snel)?
Ik herken me niet in de gemeenschappelijke noemer van richting een burnout gaan. Ik heb het niet overdreven druk en ook kan ik prima nee zeggen en goed voor mijzelf zorgen. Toch heb ook ik longCOVID gekregen helaas. Heb er nu een jaar last van. Het uit zich met name in geen energie ervaren en heel slecht slecht slapen en verschrikkelijke vermoeidheid. Ik was al bekend met hoofdpijn/migraine en daar heb ik ook nu regelmatig last van.
Overigens prijs ik mij nog gelukkig, want er zijn mensen die er veel slechter aan toe zijn dan ik.
Het gaat sinds een weekje ietsjes beter met mij – ik eet meer eiwitten en ben al ruim een 2 maanden gestopt met alcohol. Verder blijft het uitkijken met teveel willen doen – onderbelasten en heel langzaam uitbouwen lijkt het beste te werken.
Ik ga zeker de ademhalingsoefening proberen, want mijn conditie is helemaal naar de ….. Ik loop te hijgen als een paard als ik de trap oploop bijvoorbeeld.
Ik heb in het verleden diverse marathons gelopen oa met het sportrustenschema en dat bevalt uitstekend.
Ik hoop in de komende jaren weer te kunnen gaan opbouwen en uiteindelijk weer jaarlijks 1 marathon en een hoop kortere afstanden te kunnen hardlopen.
Ha Michel, om te beginnen veel energie, wijsheid en geduld gewenst de komende periode. Laat je weten hoe de oefening is gegaan?
Geluk Koen