Op de bodem van een zwembad in Enschede: wat is de duikreflex?

Met een gewicht van 10 kilo in iedere hand loop ik over de bodem van het zwembad in Enschede.

Het ziet er vast bezopen uit.

En gevaarlijk.

Wat we doen is echter niet gevaarlijk. We werken met Steven Zwerink, een ervaren freedive instructeur, en we houden ons aan strikte veiligheidsprotocollen.

Waarschuwing: doe dit niet als wedstrijdje en doe dit al helemaal niet nadat je eerst heftige oefeningen hebt gedaan om je CO2-waarden omlaag te brengen. Het is een oefening in ontspanning. In overgave. In rust.

Waarom loop ik op de bodem van een zwembad met gewichten?

Steven Zwerink had Freddy, Eline en mij uitgenodigd voor een sessie. Steven is een interessante vent die zich na een topsportcarrière eerst op het leven en daarna op ademhaling stortte. Nu is hij hoofd van het instituut voor ademfysiologie en geeft hij opleidingen.

‘Wat weet je over de duikreflex?’ vroeg Steven anderhalve maand terug.

‘………….’ het bleef stil, ik wist niks van de duikreflex.

Toen ging de ademfysioloog los. Het begon 385 miljoen jaar geleden met Tiktaalik, een dier waarmee leven op land begon (Google maar). Evolutionair hebben we nog steeds overeenkomsten met vissen en andere dieren die onder water leven. Sterker: de eerste negen maanden van ons leven dobberen we in water dat nogal veel overeenkomsten heeft met zeewater, qua zout en pH-waardes.

En de duikreflex is een vernuftige reactie van ons lichaam als ons hoofd onder water komt, vermoedelijk een oerinstinct dat we al die honderden miljoenen jaren hebben behouden. De duikreflex is een reactie van ons autonome zenuwstelsel als ons hoofd onder water gaat: de hartslag gaat naar beneden en we hebben letterlijk minder zuurstof nodig. Als we bewust ontspanningsoefeningen doen én we doen ons hoofd onder water, kunnen we met de duikreflex erbij in diepe ontspanning komen en lang onder water.

Het klinkt interessant en Stevens enthousiasme is nogal aanstekelijk. Dus reden we naar Enschede.

Freddy was stilletjes omdat hij bang is voor zwembaden.

Eline was stilletjes omdat ze niet wist wat ze moest verwachten.

Ik was stilletjes omdat ik mijn adem niet zo lang kan inhouden als Freddy en Steven.

Steven wacht ons op met koffie en vertelt nog meer over over de duikreflex. Behalve dat de hartslag vertraagt om het zuurstofgebruik te verminderen, is er een slimme perifere vasoconstructie en de bloedsomloop wordt omgeleid van de ledematen naar vitale organen zoals hersenen en het hart. In sommige gevallen komen er zelfs extra rode bloedcellen vrij uit de milt. Alles bij mekaar: nogal een interessante reflex om in het echt te testen en te ervaren.

Dus na anderhalf uur praten en ademhalingsoefeningen op het droge, gingen we naar het zwembad.

Gewichten mee.

Het zwembad was open en het was vakantie voor veel kinderen in de buurt. De badmeesters keken me wantrouwend aan toen ik met gewichten het zwembad binnenkwam, maar toen ze Steven zagen, staken ze een duim op en lachten ons vriendelijk toe.

We claimden een hoek en gingen aan de slag. Hoofd onder water. Naar de bodem. Iets dieper gedeelte: weer naar de bodem met gewichten. Daarna heen en weer lopen, squats en glijden.

Anderhalf uur later droop de ontspanning van ons af. Freddy was van zijn watervrees af en Eline leerde veel bij over haar middenrif en ontspanning. En ik was aangenaam verrast: er is nog veel te oefenen om lang onder water te blijven (let op: zie waarschuwing in het begin van dit blog) en die duikreflex is verrekte interessant.

Als iemand begon over freediven, dacht ik altijd; ik ren liever een rondje hard. Nu denk ik: een fascinerende sport waar sport en diepe ontspanning op een bijzondere manier hand in hand gaan.

Steven, bedankt!