Is periodiek vasten goed voor vrouwen?

Bijgewerkt: september 2024

Over periodiek vasten wordt veel gezegd en geschreven.

Bottom line: minder vaak eten is een goed idee voor mensen die willen afvallen.

En voor mensen die twintig jaar vooruit denken: met periodiek vasten voorkom je mogelijk diabetes, hoge bloeddruk en hartklachten.

Voor types die van dag tot dag leven: je voelt je direct energieker en het is goed voor je darmen én je humeur.

Periodiek vasten is een lastige gewoonte om eigen te maken, maar dan heb je ook wat. Ik doe jaarlijks gedurende een maand of 8 aan periodiek vasten en in november, december, juli en augustus laat ik het los. Voor mij werkt het uitstekend, in de eerste twee weken van september ben ik alweer anderhalve kilo kwijt, door te eten tussen 11:00 en 19:00.

Is periodiek vasten ook goed voor vrouwen?

Die vraag krijg ik regelmatig en voor een antwoord trek ik aan de bel bij Brenda Frunt en Marieke de Groot van De Voedingsacademie.

Het korte antwoord op de vraag: ja, periodiek vasten is geschikt voor vrouwen. Ook voor vrouwen in de overgang.

En het uitgebreide antwoord van Brenda en Marieke:

De reden dat sommige vrouwen twijfels hebben, is omdat periodiek vasten de geslachtshormonen in de war zou schoppen. Onderzoeken naar het effect van periodiek vasten op menstruatieklachten laten verschillende resultaten zien; van klachtenvermindering, een verergering van de klachten tot helemaal geen effect.

Bij klachtenverergering kun je denken aan pijnlijke borsten, prikkelbaarheid, hoofdpijn tijdens de menstruatie of een menstruatie die uitblijft.

Als menstruatieklachten het gevolg van overgewicht zijn, dan zorgt periodiek vasten vaak voor snelle verbeteringen en dus een vermindering van je klachten.

Zijn menstruatieklachten echter het gevolg van een te laag vetpercentage of een overactief leven?

Dan zie je vaker dat periodiek vasten juist de boel verslechterd. Het vetpercentage van je lichaam én je energiestatus beïnvloeden namelijk je hormonale cyclus.

Daar zit het hem dus in: zet je te snelle of te drastische stappen met periodiek vasten dan krijg je klachten. Dus wanneer je  snel van bijvoorbeeld tien eetmomenten per dag naar twee of drie gaat, is dat niet goed. Helemaal als je in een stressvolle periode zit of overmatig sport. Dit heeft vooral met energie te maken, want je lichaam heeft op dat moment te weinig energie om succesvol voort te planten.

Maar waar hebben we het eigenlijk over, als het over geslachtshormonen gaat?

Oestrogeen en progesteron. Oestrogeen heeft normaal gesproken de overhand in eerste deel cyclus en regelt veel mentale functies en de vochthuishouding. Progesteron heeft de overhand in de tweede helft van de cyclus en bereidt de baarmoeder voor op eventuele innesteling embryo. Draagt bij aan diepe slaap. Tijdens de vruchtbare periode schommelen deze hormonen, maar zijn ze wel met elkaar in balans.

Geen klachten dus.

Zit je in de overgang? Ook dan is periodiek vasten interessant

Ook na overgang is periodiek vasten interessant. Tijdens de overgang gaan je eierstokken met pensioen en dalen oestrogeen en progesteron. Je ziet vaak dat de stofwisseling vertraagt en veel vrouwen aankomen in gewicht. Het vet slaat zich makkelijker op en je spiermassa vermindert. Het gaat dus nét de richting op waarin je het niet wilt hebben.

Periodiek vasten – zeker in combinatie met nuchter bewegen – is goed voor je lichaamssamenstelling.

Het zorgt voor een betere vetverbranding, het behoudt of bouwt de spieren op én zorgt voor meer energie. En daar kun
je in deze periode wel wat van gebruiken.

Nog even over stress. Stress zet jou overlevingsprogramma ‘aan’. Het punt is alleen dat zelfs nadenken over een vervelende situatie al stress oproept. Negen van de tien keer is stress een voorschot op iets wat mogelijk in de toekomst gaat plaatsvinden of een reactie op iets dat al in het verleden gebeurde.

Stress is bijna nooit acuut

Maar acuut of niet acuut… je lichaam maakt cortisol en adrenaline aan, je hart gaat sneller kloppen, je bloeddruk stijgt, er gaat meer bloed richting je armen en benen en je bent alert en dus klaar om te vechten of te vluchten. Overleven is het belangrijkste in een bedreigende situatie, dus het stresshormoon cortisol zet alles wat niet met overleven te maken heeft op een laag pitje.

Omdat je schildklier allerlei processen die energie kosten in gang zet, zoals je stofwisseling en de productie van warmte, verlaagt cortisol bij langdurige stress ook je schildklierfunctie.

Je lichaam bespaart dus energie als je schildklier op een laag pitje staat en die energie gaat richting je stressreactie. Langdurige stress is naar schatting de oorzaak van vijftig procent van de schildklierproblemen.

Bij langdurige stress wordt het geslachtshormoon progesteron gebruikt om cortisol mee aan te maken. Zo raken je geslachthormonen uit balans en kun je meer klachten gaan ervaren.

Het advies rondom periodiek vasten voor vrouwen (en mannen) is makkelijk: kies voor geleidelijk gezond gedrag

Zodat jij je lichaam geen extra stress bezorgt maar je lichaam langzaam kan wennen. Dat geldt trouwens ook voor schildklierproblemen of andere hormonale klachten. Let scherp op je cyclus. Als deze verstoord raakt, dan is dat een teken dat je te snel gaat. Kijk dan eerst goed naar de maaltijden die je eet. Eet je voldoende?

En bouw het vasten dan langzamer op.

Eerst rustig je tussendoortjes eruit – of samenvoegen met je hoofdmaaltijden – en dan de tijd dat je vast elke paar
dagen of elke week met een half uurtje oprekken. Dus eerst eet je je ontbijt om 8u, een paar dagen of een week later om 8u30 en zo verder. Kortom: bouw je eetmomenten rustig af en zorg voor gezonde maaltijden die genoeg energie bevatten.

Wil je stap voor stap wennen aan minder eetmomenten én tips voor gerechten? Doe ons 100 dagen programma.

Nog vragen over periodiek vasten? Eerder schreven we het blog 46 vragen over periodiek vasten, grote kans dat je vraag er tussen staat.